Inleiding
Hoe goed de schoenen ook zijn die we kopen, als we ze dragen slijten ze uiteindelijk. Sterker nog hoe vaker je ze gebruikt hoe sneller dat ze slijten. Het zou zelfs kunnen zijn, dat ook als je ze niet gebruikt het leer toch uitdroogt. Dit geldt voor bijna alle levenloze producten. Ik zeg bijna, want er is vast ergens op de wereld een uitzondering. Maar voor levende organisme geldt dit niet. Voor organisme geldt juist het tegenovergestelde. Die slijten niet maar worden door gebruik sterker. Met andere woorden wij, als mens slijten niet, maar zijn anti-fragiel.
Anti-fragiel
Fragiliteit betekent: hoe vaker je iets gebruikt, hoe sneller het slijt. Anti-fragiliteit betekent juist: hoe vaker je iets gebruikt, hoe sterker het wordt. Het is niet slechts veerkrachtig zijn en terugveren in een oorspronkelijke staat. Nee, we bloeien op. We zijn trainbaar!
Het tegenovergestelde is bij anti-fragiliteit ook waar: hoe minder vaak je iets gebruikt, hoe zwakker het wordt. Om anti-fragiel te zijn moet je jezelf wel anti-fragiel gedragen.
Jezelf anti-fragiel gedragen komt neer op je lichaam en geest uitdagen, prikkelen en onder druk zetten. Dit kan je vertalen naar trainen, leren risico’s nemen. Het lichaam trainen is het lichaam belasten.
Hormesis
Hormesis is het Griekse woord voor prikkeling en wordt in de in de toxicologie gebruikt om het fenomeen aan te duiden dat een stof die in hoge dosis schadelijk is voor een organisme, bij lage dosis positieve effecten kan hebben. De nadruk ligt hierop kan!
What does not kill you makes you stronger
Bovenstaande quote kan waar zijn. Maar de prikkel moet klein genoeg zijn en het zelf herstellend vermogen moet aanwezig zijn. Daarnaast wordt deze quote te pas en vooral te onpas gebruikt. Vooral om nare ervaringen een positieve draai te geven. De prikkel moet wel zinvol zijn.
Gezonde leefstijl
Jezelf anti-fragiel gedragen moet je heel breed zien. Onderzoek naar welvaartziekte (kanker, hart- en vaatziekten, beroerte, degeneratieve hersenziekten (dementie en parkinson), diabetes en chronische longziekten) laat zien dat een gezondere leefstijl de kans op deze ziekten aanzienlijk verkleind. Of ze schuiven op zijn minst op in de tijd. We krijgen er later, op oudere leeftijd, last van. We leven langer en met meer gezonde jaren.
Als ambassadeur van gezond leven krijg ik nogal eens de reactie: “volgens mij wordt de gemiddelde mens steeds ouder. Dus zo slecht doen we het helemaal niet.”
Dat we steeds ouder worden betekent niet dat het steeds beter met ons gaat. Het is vooral te danken aan een medische wetenschap die iedereen in leven weet te houden. Op dit moment is de gemiddelde vrouw 42 als ze aan de chronische medicatie moet. We worden wel ouder maar niet gezonder.
Een gezonde leefstijl omvat bijvoorbeeld gezonde voeding, beweging (trainen) en ontspanning. Maar behelst ook andere factoren als de financiële, relationele en sociale situatie, de woonomgeving, de invloed van luchtvervuiling en zelfs opleidingsniveau (hoe hoger mensen zijn opgeleid, hoe later ze bijvoorbeeld last krijgen van geheugenproblemen en dementie). Je ziet dat niet al deze factoren even makkelijk te beïnvloeden zijn. Daarom is het des te belangrijk dat we aanpakken waar we wel makkelijk invloed op hebben. Zoals eten, bewegen en ontspanning. De lijfstijl pijlers eten en bewegen zijn dan wel veel besproken onderwerpen waar iedereen wel iets anders van lijkt te vinden, in essentie zijn het de twee meest makkelijk te veranderen leefstijl pijlers. Eet je ongezond? Koop iets anders bij de supermarkt en eet dat. Beweeg je te weinig? Pak je schoenen en wandel.
Praktische tips zodat jij je anti-fragiel kan gedragen
Je moet actief op zoek gaan naar prikkels die je uitdagen en laten groeien. Dit geldt fysiek, mentaal en emotioneel.
- Train je lichaam: Spieren worden sterker door ze te belasten. Regelmatige beweging, krachttraining en blootstelling aan ongemak zoals koude douches of vasten maken je fysiek robuuster.
- Daag je geest uit: Leer nieuwe vaardigheden, stel jezelf bloot aan complexe problemen en omarm feedback. Mentale flexibiliteit groeit door jezelf uit te dagen met moeilijke taken.
- Omarm stress en onzekerheid: In plaats van risico’s te vermijden, leer ermee omgaan. Kleine doses stress zorgen ervoor dat je beter voorbereid bent op grotere uitdagingen.
- Verander en pas je aan: blijf niet hangen in comfortzones. Zoeken verandering op en pas je continu aan nieuwe aan omstandigheden.
Slot
Door jezelf bloot te stellen aan gecontroleerde vormen van stress en uitdaging, bouw je een sterker, veerkrachtiger en uiteindelijk anti-fragieler leven op.
