Verdiepend kader Energie

 Citroenzuurcyclus

Aerobe organisme gebruiken de serie van chemische reacties genaamd de citroenzuurcyclus om via oxidatie van glucose, vetzuren of aminozuren energie vrij te maken. Dit gebeurt in de mitochondriën. Wij noemen dit in de volksmond gewoon energie verbranden. Maar dat is eigenlijk incorrect. We verbranden geen energie maar brandstof en daar komt energie bij vrij. Verbranding is een reactie met zuurstof (Oxide) vandaar de term oxidatie.

Energie

Wij maken energie vrij uit vetten, koolhydraten (en eiwitten). Maar die energie is niet direct bruikbaar voor de processen in het lichaam. Er is een tussenstap en dat is het molecuul ATP (Adenosinetrifosfaat). Met de energie die vrijkomt uit de splitsing en verbranding van vetten en koolhydraten wordt vanuit ADP (Adenosinedifosfaat)+ P de energierijke verbinding ATP gemaakt. Dit is een belangrijk systeem om te kennen wanneer we ons bezighouden met energiesystemen en de sportprestaties die daarmee samenhangen. 

Je zou kunnen zeggen dat ATP kant en klaarliggende energie is die onmiddellijk beschikbaar is. Omdat alle celprocessen via die ATP verlopen moet dit constant worden aangevuld. Hiervoor wordt gebuikt CP (Creatinefosfaat), splitsing van glucose, verbranding van glucose en verbranding van vrije vetzuren.

CP

CP (Creatinefosfaat) is net als ATP op voorraad in de cel. Door het fosfaat ion af te staan aan ADP wordt ATP gecreëerd.  

Glucose

Glycolyse: Glucose kan gesplitst worden in twee pyruvaat moleculen. Hierbij komt energie vrij die gebruikt wordt om een P te koppelen aan ADP. Er is genoeg energie per molecuul glucose om twee ATP te maken. Bij het splitsen is geen zuurstof nodig. Daarom heet dit een anaerobe proces. Bij een te kort aan of de afwezigheid van zuurstof wordt de pyruvaat omgezet naar lactaat.

Oxidatie: Is er voldoende zuurstof aanwezig dan gaan de twee pyruvaat moleculen via de citroenzuurcyclus een oxidatief proces in. Hierbij worden nog eens 36 moleculen ATP gecreëerd. Het enige restant is water en koolstofdioxide.

Vetzuren

Vetzuren kunnen alleen verbrand worden oftewel geoxideerd. Er is dan voldoende zuurstof nodig anders lukt dat niet. Deze verbranding verloopt volgens de citroenzuurcyclus en vindt plaats in de mitochondrien.

Deze theorie praktisch gemaakt

Wat kan je met deze kennis? De voorraad atp/cp is een beperkte hoeveelheid en moet snel aangevuld worden. Atp/cp is wel kant en klaar en direct bruikbaar. Een explosieve inzet van kracht wordt ‘betaald’ met dit systeem. Glycolyse kan een wat langer mee, maar de beperkte hoeveelheid en de opbouw van lactaat zorgt voor een korte duur. Wordt glucose verbrand dan is er alweer meer tijd, maar ten koste van maximaal vermogen. Verbranding van vet geeft zoveel energie dat we er uren tot zelfs dagen op vooruit kunnen. De concessie die we maken is dat we voldoende lage intensiteit bewegen dat er voldoende zuurstof overblijft. 

Wellicht zie je dat deze systemen gebruikt kunnen worden in trainingsschema’s. Je kan het gebruiken om te variëren in tijd en intensiteit. Kijk maar wat er ontstaat als je het opsomt als loopt training:

Ok even terug naar de wetmatigheid van specificiteit. Je wordt beter in dat wat je traint. Verwacht niet dat het trainen van korte sprints (ATP/CP) een succes volle marathon (vetzuursysteem) wordt.